Ankesörlü Telefonlar

Ankesörlü telefon veya alternatif adıyla ödemeli telefon, genellikle kamuya açık alanlarda açıkta ya da telefon kulübesi içerisinde bulunan, ödeme yerine geçen özel bir jeton ya da bozuk para veya telefon kartı ile günümüzde ise artık kredi kartı veya banka kartları ile de çalışabilen umuma açık telefonlara verilen isimdir. Ayrıca ankesörlü telefonlar ile acil numaralar ücretsiz olarak aranabilirken, sistem ön ödemeli bir kart ile veya ankesörlü telefonu kullanıma sunan telekomünikasyon şirketinin belirlediği özel numaralar vasıtası ile sabit ya da mobil telefonlarla ödemeli olarak görüşme yapılabilmesini de sağlayarak kullanımı kolaylaştırır. Her halde, ankesörlü telefonların kullanımında acil numara aramaları dışında diğer tüm aramalar için telekomünikasyon şierktinin belirlediği tarife ve ücretler fiyatlandırmada esas alınır. Bu fiyatlandırma politikası üçüncü kişiler için jeton ya da telefon kartı ücreti şeklinde olabileceği gibi, kredi veya banka kartı ile yapılan aramalarda dakika veya daha farklı ek birimler ile bu ücret tahsil edilebilir. Ankesörlü telefonlar veya bu telefonların bulunduğu telefon kulübeleri yoğun olarak halka açık, halkın sık olarak bulunduğu havalimanı, tren istasyonu, otobüs garları, mağazalar, alışveriş merkezleri, gazino veya yoğun sokakların birleştiği yerlerde köşe başlarında, ulaşım merkezlerinde bulunur. Bazı durumlarda, telefon şirketi ankesörlü telefonu veya telefon kulübesini koyacağı yer için kira ödeyebilir veya gelirinden bir miktar pay veriyor olabilir. Günümüzde cep telefonu ve diğer sabit telefonların kullanımı sayesinde hem ankesörlü telefonların sayısı azalmış hem de gelirleri bir çok yerde düşmüştür. Gelişmiş dünya ülkelerinde telefon işletmeleri ankesörlü telefonlardan internete erişilmesi veya SMS mesaj gönderilebilmesi için ankesörlü telefonlara ekler yaparak veya yenileyerek bu düşüş oranını azaltmaya çalışmışlardır. Bazı düşük gelirli kullanıcılar tarafından bu gelişme doğrultusunda ankesörlü telefonların sayısının azaltılması hoş karşılanmamıştır. Ankesörlü telefonun tarihçesi Amerika Birleşik Devletleri’nde ankesörlü telefonlar Önceleri Amerika Birleşik Devletleri’nde telefon şirketi görevlileri tarafından kulübelerde ödemeyi alacak bir görevli eşliğinde telefonlar bulunuyordu. İlk olarak 1 Haziran 1880 tarihinde Connecticut Telephone Co. (Connecticut telefon şirketi) New Haven’daki kendi ofisinde görüşme ücretinin görevliye teslim edildiği bir ankesörlü telefon bulunuyordu. 1889 yılında Southern New England Telephone Co. (Güney Yeni İngiltere Telefon Şirketi) tarafından Connecticut eyaletinin Hartford şehrinde bulunan Hartford Bankası’na kamunun da kullanabileceği para ile ödeme mekanizması bulunan bir telefon makinesi yerleştirilmişti. Ücret görüşme yapıldıktan sonra ödeniyordu. Jeton mekanizması ise William Gray tarafından geliştirilmiştir. Gray, 23 Haziran 1891 tarihinde eklenen her bir madeni para ile bir çan çalan sistem olan 'Signal Device for Telephone Pay-Stations' (Ödemeli İstasyon Telefonları için Sinyal Cihazı) isimli cihazları için US#454470 ile başlayan bir dizi patent almıştır. Daha sonra 1891 yılında Telephone Pay Station Co. (Ödemeli İstasyon Telefonu şirketi) isimli şirketi kurmuştur. İlk ön ödemeli telefon ise 1898 yılında Chicago’da kullanılmıştır. ABD’de 1995 yılında 2.600.000, 2000 yılında ise 2.200.000 civarında ankesörlü telefon olduğu bazı kaynaklarca belirtilse de bu konuda farklılıklar bulunmaktadır. Ancak kaynaklar 2013 yılı itibariyle ABD genelinde 500.000’den az sayıda ankesörlü telefon bulunduğu konusunda hemfikirdir. Birleşik Krallık’ta ankesörlü telefonlar Birleşik Krallık’ta, Malta’da, Bermuda’da ve Cebelitarık sokaklarında ise Giles Gilbert Scott tarafından tasarlanmış olan ve “Kırmızı telefon kutusu” (Red telephone box) olarak adlandırılan telefon kulübeleri oldukça popüler hale gelmiştir. Ancak bunların da sayıları günümüzde azalmaya devam etmekle birlikte hem İngiltere’de hem de İngiltere’nin sömürü ülkelerinde hala mevcuttur. Kırmızı telefon kulübeleri genellikle İngilizlerin dünya çapında bir ikonu haline gelmiştir. 1926 tarihinden itibaren üretilen bu kiosklarda İngiliz hükümetini temsil eden bir taç bulunuyordu. Kulübelerin rengi kiraz kırmızısı olarak da bilinen ve daha İngiliz standartlarında BS 381C-539 olarak tanımlanmış bir renge sahiptir. Türkiye’de ankesörlü telefonlar Türkiye’de 2014 yılı itibariyle Türk Telekom tarafından 85.000’i aşkın noktada bulunduğu ve hizmet verdiği belirtilen ankesörlü telefonlar ücretsiz olarak tahsis edilmektedir. Yeni sistem ankesörlü telefonlar jeton sisteminden arındırılmış, ankesörlü telefon kartı, TT Kart, Aile Kartı veya kredi kartı ile çalışabilen telefonlardır. Artık kullanılan ankesörlü telefonlar sayesinde SMS gönderimi de yapılabilmektedir. 2014 yılı itibariyle Türkiye’de bulunan ankesörlü telefonlardan 112 Sıhhi İmdat, 110 Yangın İhbar, 144 Sosyal Yardım Hattı, 121 Telefon Arıza, 141 Fono Tel, 151 Alo Kıyı Emniyet, 155 Polis İmdat, 156 Jandarma İmdat, 157 İnsan Ticareti Mağdurlarına Yardım ve İhbar Hattı, 158 Alo Sahil Güvenlik, 159 Alo Karayolları, 168 Türkiye Kızılayı, 177 Orman Yangını İhbar, 183 Alo Çocuk ve Kadın Hattı, 171 Sigarayı Bırakma Hattı ücretsiz olarak aranabilmektedir. 2014 yılı itibariyle il içi sabit numaraları aramanın dakikası 0,088 TL, şehirlerarası sabit numaraları aramanın dakikası 0,105 TL, GSM aramalarının dakikası 0,370 TL şeklindedir. Diğer tür aramalarda kendi gruplarında dakika bazlı olarak ücretlendirilmektedir. Türk Telekom hem sabit telefonların hem de ankesörlü telefonların kullanım oranını arttırmak için zaman zaman kampanyalar yapmaktadır. Örneğin, 2013 yılında ankesörlü telefonlardan telefon kartı ile hafta sonu yapılan görüşmelerde ücret alınmamıştır. Diğer dünya ülkelerinde ankesörlü telefonlar Kanada’da aynı ABD’de olduğu gibi son yıllarda COCOT kısaltmasıyla tanınmış olan müşteriye ait jetonlu telefonların kullanımı yaygınlaşmıştır. Bu telefonlarda 0 numarası ile operatörü arama ve 911 hattını aramak ücretsizdir. Diğer dünya ülkelerinin neredeyse tamamında ankesörlü telefonlar, ülkenin telefon şirketleri tarafından işletilirler. Uganda gibi bazı Afrika ülkelerinde telefon görüşmeleri için bisiklet gibi araçlarda seyyar olarak taşınabilen telefonlar kullanım alanı bulmuştur. Popüler kültürde ankesörlü telefon Özellikle ankesörlü telefonları barındıran telefon kulübeleri, kullanılmaya başladıktan sonra kendisine popüler kültürde sıkça yer bulmuştur. Örneğin; Süpermen, Clark Kent köstümünü değiştirmek için telefon kulübesi kullanmıştır. Ninja Kaplumbağalar çizgi romanı ile çizgi filmlerdinde ve animasyon filmlerinde hemen hemen her bölümde bir telefon kulübesi görmek mümkündür. Harry Potter serisinde Mr. Weasley ve Harry Muggle dünyasına gitmek için telefon kulübesi kullanırlar.